In organisaties ontstaat soms de reflex om te zoeken naar een ‘schuldige’ zodra er iets misgaat. Dat is zoeken naar in een speld in een hooiberg, want meestal zijn fouten systemisch geworden, juist door die reflex.
Dat klinkt raar hè? Het is paradoxaal. Vingerwijzen is contraproductief. Helemaal als de organisatie in verandering is. Het creëert wantrouwen, angst zelfs.
Gesmoord
Zodra in organisaties de nadruk ligt op schuld, worden openheid en onderzoek gesmoord als een stooflapje onder een dikke saus. Je bloeit er niet lekker van op. Erger nog, fouten worden eerder weggemoffeld, wat tot een neerwaartse spiraal van blame and shame leidt. Het gevolg: Verminderde productiviteit en een rem op de ontwikkeling van de organisatie.
“Vingerwijzen diskwalificeert de ander en daarmee worden waardevolle leermomenten gemist....”
Direct herkenbaar
Het zijn organisaties waar processen niet lekker vloeien, waar de nadruk op afschuiven en terechtwijzen ligt. Daar waar medewerkers het stokje niet even van elkaar willen overnemen als dat moet, waar alles als extra wordt ervaren. Afdelingen die elkaar de schuld geven van gemiste deadlines, het wegduiken bij belangrijk emailverkeer, leveranciers de schuld geven, ghosten, collega’s die elkaar niet opvangen, altijd in bespreking zijn, eindeloze loketdoorverwijzingen zonder antwoord…er zijn veel verschijningsvormen.
Zeg gedag tegen de waan van de dag
Natuurlijk, we zijn allemaal slachtoffertjes van de waan van de dag totdat je besluit dat niét meer te zijn en je je werkproces en werkhouding anders gaat plotten. Dat je even uit de situatie stapt voordat je de vinger naar de ander uitsteekt. ‘Wat is mijn aandeel binnen deze show?’ vraag je je af. En daar start de verantwoordelijkheid over het nakomen van afspraken en respectvol optreden, fouten ook als kansen zien. Een focus op verantwoordelijkheid betekent ook dat fouten mogen bestaan als kansen voor leren en groeien. Vingerwijzen daarentegen diskwalificeert de ander en daarmee worden waardevolle leermomenten gemist.
De kosten van vingerwijspoppenkast
Wegduik- en vingerwijspoppenkast leidt bovendien tot exodus van je personeel (of juist bevriezing), verlies aan commerciële slagkracht en een gebrekkige blik naar buiten. Er is een hyperfocus op schuld en wegduiken en niet die soepele blik naar buiten om te kijken hoe je daar van dienst mag zijn.
Aan de slag!
Wat is nu het belang van de verschuiving naar verantwoordelijkheid nemen, en hoe ga je hiermee aan de slag? Bouw aan een cultuur van verantwoordelijkheid. Een cultuur van verantwoordelijkheid bestaat uit:
- Duidelijke contracten en communicatie: door rollen en verantwoordelijkheden duidelijk te definiëren en door regelmatig gesprekken te voeren. Hierdoor kun je een cultuur van wederzijds begrip en ondersteuning creëren.
- Individuele verantwoordelijkheid: het is essentieel dat mensen hun eigen rol in situaties erkennen en bereid zijn om verantwoordelijkheid te nemen voor hun acties.
- Interpersoonlijke verantwoordelijkheid: het vermogen om bindende afspraken met elkaar aan te gaan en elkaar verantwoordelijk te houden voor resultaten.
- Groepsverantwoordelijkheid: het ontwikkelen van probleemoplossend vermogen en het creëren van normen voor verantwoordelijke gesprekken binnen teams en afdelingen.
- Organisatorische verantwoordelijkheid: het toepassen van systemisch denken om op goedwerkende oorzaak-gevolg structuren te focussen.
Bedrijven bestaan bij de gratie van de mens
De verschuiving van een cultuur van vingerwijzen naar verantwoordelijkheid vereist grote moed en bereidwilligheid om nieuwe manieren van denken en handelen te leren. Een verschuiving die van levensbelang is voor het langetermijnsucces van een organisatie. En die verschuiving begint bij kleine dingen. Leeg je altijd geduldig de lekbak van de corporate koffiemachine, of doorbreek je de ‘silent-loop’ waar een klant al lang in zit? Maak jij toch nog even die samenvatting ter verduidelijking? Jij bent goed bezig! Hoogstwaarschijnlijk heb je een gezond verantwoordelijkheidsgevoel en weet je ook dat je handelt in het belang van een collectief. Laten we daar starten….
