“The loss of normalcy; the fear of economic toll; the loss of connection. This is hitting us and we’re grieving. Collectively. We are not used to this kind of collective grief in the air.” Dit zegt David Kessler, een invloedrijke expert op het gebied van verdriet en rouw, in een interview met HBR (met Scott Berinato). Momenteel ervaren we verschillende vormen van verdriet. De wereld is veranderd, we weten dat dat tijdelijk is maar dat voelt toch niet zo en we realiseren ons dat zaken veranderd zijn. Hoe gaan we hiermee om?
Anticiperend verdriet
Een van de gevoelens die we momenteel ervaren is wat Kessler anticiperend verdriet noemt. De emotie die ontstaat als we onzeker zijn over wat de toekomst brengt. Dat heeft een dreiging in zich. Onze primitieve geest weet dat er iets ergs gebeurt, maar het is niet tastbaar, niet concreet. Dat zorgt voor een gevoel van onveiligheid. Er is nu ook een directe lijn met het verliezen van je vrijheid. In Wennen aan wenden stip ik collectief trauma aan in relatie met het belang van betekenis toekennen aan wat ons overkomt. We dealen beter met trauma zodra we betekenis kunnen geven aan dat lot. Wat gaf een eerste golf ons mee? Wat leerden we? Welke betekenis kennen we het toe?
Hoe te verzachten?
Wat kunnen we doen om de emoties die we nu ervaren te verzachten? Rationeel gezien helpen overzicht en inzicht en de kaders van de omstandigheid beter leren kennen. De recente omstandigheden creëren andere kaders waarbinnen we ons nu moeten bewegen, een norm en zo ook een aangepaste morele code. (Ga eens na wat je zelf ethisch gedrag vindt in corona tijd en wat dat met je doet) Ook het weten dat gevoelens van onrust en onzekerheid echt wel gedeeld worden door anderen kan soelaas bieden. Collectiviteit kan helend werken. Op emotioneel vlak zeg ik: head first, confrontatie, even weg met de ontkenning dat het allemaal wel meevalt. Voel het maar ff.
Emo-kermiscarrousel
Verdriet, smart en rouw zijn volgens Kessler niet lineair in hun verloop en daarom is inzicht in de verschillende stadia van verdriet zoals Elizabeth Kübler-Ross deze omschrijft een begin. Dat start met ontkenning (het raakt mij niet), boosheid (er wordt me wat ontnomen), onderhandeling (als ik dit doe, gaat het straks beter), verdriet (geen idee waar dit heengaat) en acceptatie (het gebeurt en ik ga er een weg in vinden). Niet zozeer in die volgorde maar ze zwieren in die emo-kermiscarrousel wel mooi langs. Even zwaaien en we doen weer een rondje emoties. Ik ben het eens met Kessler dat de echte macht ligt bij de acceptatie, dat kan leiden tot een bepaalde mate van controle (ik kan zaken ondernemen die het risico verkleinen).
Wendbaarheid
En daar komt onze wendbaarheid om de hoek. Want het vermogen om gebeurtenissen te accepteren, een plek en betekenis te geven, heeft grote invloed op onze verwerking en ons aanpassingsvermogen ten aanzien van tegenslag. En zoals ik in mijn boek ook zeg: de samenloop van soms conflicterende omstandigheden maakt ons bewust van het feit dat we losjes aan elkaar gekoppeld zijn en ook afhankelijk zijn van die relatie. We lossen het alleen én samen op.
Nieuwsgierig geworden naar mijn boek? Het verkrijgbaar via managemementboek
